Budapeszt

 Stolica Węgier położona jest w północnej części kraju. Formalnie została utworzona w latach 1872-1873 z trzech połączonych ze sobą miasto: Budy, Óbudy i Pesztu. Dzisiejszy Budapeszt jest podzielony na 23 dzielnice z własnymi zarządami, a całym miastem zarządza Samorząd Stołeczny. Jest jedną z najchętniej odwiedzanych przez Polaków stolic europejskich. Zapewne nie bez powodu, gdyż właśnie to miasto uważane jest za jedno z najpiękniejszych na naszym kontynencie. 

Historia

 Gdy w początku X wieku w Panonii osiedlili się Węgrzy, Buda stała się jedną z ich głównych osad. Pochodzenie nazwy jest tłumaczone różnie. Mogła się wziąć od imienia młodszego brata Attyli, Budy, bądź od słowiańskiego słowa oznaczającego budynek.  W późniejszych okresach Buda stała się jedną z głównych, obok Ostrzyhomia i Székesfehérváru, siedzib węgierskich władców. Rozwój miasta został zahamowany przez najazd tatarski w roku 1242 roku, który spustoszył całą środkowowschodnią Europę. Król węgierski Bela IV, by już nie dać satysfakcji wojowniczym Azjatom, nakazał później wybudować w całym kraju kamienne twierdze.

Czytaj również: Dubaj

 Buda i Peszt rozwijały się szczególnie za panowania Zygmunta Luksemburskiego i i Macieja Korwina. Za czasów Jagiellonów budapeszteńskie trójmiasto liczyło 25–30 tysięcy mieszkańców i należało wraz z Pragą, Wiedniem i Krakowem do największych miast Europy. Wszystko zmieniła dopiero okupacja turecka.

 Po spektakularnym i szybkim zwycięstwie w bitwie pod Mohaczem w roku 1526 Turcy bardzo szybko opanowali większą część Węgier. Większość kościołów została zamieniona w meczety bądź zburzona, duża część węgierskich i niemieckich mieszkańców wyjechała. W ich miejsce przyjechali Serbowie, Ormianie i Grecy. Można także dziś dostrzec ślady obecności Turków na tych ziemiach. Mahometańskim miejscem pielgrzymkowym jest do dziś mauzoleum derwisza Güla Bábyz lat 40 XVI wieku w dzielnicy Rózsadomb. Wiele do dziś czynnych łaźni pochodzi z czasów najazdu tureckiego.

 Dopiero w roku 1686 roku po ciężkim sześciotygodniowym oblężeniu Buda została zdobyta przez wojska habsburskie i większość Węgier wyzwolona spod tureckiej okupacji. Miasto szybko otrząsnęło się z wojennych ruin i zaczęło szybko rozwijać. Główne urzędy węgierskie zostały przeniesione z Bratysławy do Budy. Do końca XVIII wieku Trójmiasto liczyło blisko 40 tysięcy obywateli, i z każdym dniem zyskiwało coraz większe znaczenie na arenie międzynarodowej.

  Po utworzeniu Austro-Węgier Trójmiasto, czyli Peszt, Buda i Óbuda, połączyło się 1 stycznia 1873 w Budapeszt.

Zabytki

 Najbardziej charakterystycznym dla miasta obiektem jest bez wątpienia Parlament. Rozciąga się na długości 268 metrów, pomiędzy nabrzeżem a Kossuth tér, dominując nad otoczeniem zębata fasadą, ozdobioną 88 postaciami władców węgierskich. Symetryczne skrzydła, mieszczące Zgromadzenie Narodowe, dochodzą do gigantycznej kopuły, wysokiej na 96 metrów, która może pomieścić obie izby, gdy spotykają się na uroczystych posiedzeniach. Gmach powstał po połączeniu trzech dawnych miast w jedno. Władze miejskie uznały, że zjednoczona stolica potrzebuje nowej, reprezentacyjnej siedziby. Projekt budynku wykonał architekt Imre Steindl, a budowa  trwała od 1885 do 1904, choć pierwsze posiedzenie odbyło się już w 1896 roku, podczas hucznie obchodzonej rocznicy 1000-lecia państwa węgierskiego. Parlament reprezentuje styl neogotycki, choć widoczne są też elementy barokowe.

 Budapeszteńczycy powiadają, że "miłość zaczyna się i kończy na Wyspie Małgorzaty". Została ona sztucznie utworzona z trzech, leżących blisko siebie pomniejszych wysp w 1950 roku przy okazji prac związanych z regulacją Dunaju. Na wyspie znajdują się hotele, obiekty sportowe, kluby, restauracje, liczne tereny zielone ze ścieżkami rowerowymi, joggingowymi, przestronnymi trawnikami idealnymi na piknik, wypoczynek oraz średniowieczne ruiny natury sakralnej.

Czytaj również: Synchrotron w Krakowie. Co to za budowla?

 W średniowieczu wyspę zwano "Wyspą Królików", jednak dzisiejszą nazwę zawdzięcza córce węgierskiego króla Beli IV, świętej Małgorzacie, która spędziła tutaj większość swojego życia, w zbudowanym w połowie XIII wieku klasztorze dominikanek. w W brębie ruin dawnego klasztoru dominikanek znajduje się jej grób. Można tam ujrzeć obraz świętej, na którym widnieje ubrana w biały habit, piękna młoda kobieta ze złożonymi do modlitwy dłońmi, a od jej głowy rozchodzą się świetliste promienie. 

 Budapeszt jest na świecie znany jako miejscowość uzdrowiskowa. W wielu punktach miasta znajdują się ciepłe źródła lecznicze, które są od wieków wykorzystywane przez mieszkańców i przyjezdnych . Zawarte w tamtych wodach jony pomagają na wiele schorzeń, zwłaszcza na reumatyzm i astmę. Do najsłynniejszych łaźni należą: Łaźnia Széchenyiego, Łaźnia Gellerta czy Łaźnia świętego Łukasza. 

 Kościół Macieja w Budapeszcie, oficjalnie nazywany pod wezwanie Przenajświętszej Maryi Panny, jest jednym z najważniejszych i najbardziej znanych kościołów węgierskich. Jego początki sięgają XIII wieku. Na uwagę zasługują piękne freski autorstwa XIX wiecznych artystów węgierskich. W grudniu 1916 w kościele Macieja odbyła się ostatnia koronacja królewska na Węgrzech, króla Karola IV Habsburga i jego żony Zyty.  Pamiątki związane z tą ceremonią  podziwiać można nad zakrystią.

 Kościół uległ poważnym zniszczeniom podczas okupacji tureckiej, urządzono też w nim meczet. Podczas odbijania Budy przez wojska chrześcijańskie nastąpiły kolejne straty, a w XVIII wieku dzieła zniszczenia dopełnił pożar, powstały od uderzenia pioruna. Średniowieczna świątynia była w tak złym stanie, że mury i sklepienie groziły zawaleniem.

Czytaj również: Synchrotron w Krakowie. Co to za budowla?

 Dzisiejsza konstrukcja powstała w XIX wieku. Prace rozpoczęto w 1874 roku z polecenia króla Franciszka Józefa. Trwały one do 1896 roku. Zdołano je zakończyć przed uroczystościami 1000-lecia Państwa Węgierskiego. Budowli nadano styl neogotycki, starając się przywrócić dawny wygląd, dodano też nowe, bardziej współczesne elementy.