Jak sterować żaluzjami? Zastosowanie standardu KNX do sterowania żaluzjami, roletami i markizami

Każde z pomieszczeń tego domu posiada swój przycisk, który realizuje odpowiednie funkcje sterujące zgodne z wymaganiami inwestora. W przypadku sterowania oświetleniem mogą to być funkcje załączania/wyłączania, ściemniania/rozjaśniania oraz scen świetlnych. Dla obsługi pojedynczego obwodu sterowanie realizowane jest albo przez dowolną parę klawiszy tego samego przycisku (lewy klawisz załącza lub załącza i rozjaśnia, prawy klawisz wyłącza lub ściemnia i wyłącza) albo przez jeden klawisz (krótkie naciśnięcie powoduje załączenie lub wyłączenie oświetlenia a długie zmianę jego natężenia).

Każdy obwód oświetleniowy może być sterowany z dowolnego przycisku, zatem układy schodowe i krzyżowe nie stanowią już dla instalatora żadnego problemu. Scena świetlna to odpowiednio przygotowana sekwencja jednoczesnego sterowania różnych obwodów oświetleniowych realizowana po naciśnięciu zaprogramowanego wcześniej na tę funkcję klawisza przycisku. Efektem wykonania tej funkcji są różne stany źródeł światła dla poszczególnych obwodów – niektóre mogą zostać zgaszone, niektóre zapalone a jeszcze inne ustawione na określony poziom natężenia. Inne, równie ciekawe funkcje oraz możliwości sterowania oświetleniem można skonsultować z wykonawcami tych instalacji.

Czytaj również: Nowoczesna technologia smart wokół domu i w ogrodzie

Niniejszy artykuł omówi wykorzystanie technologii KNX/EIB do sterowania zaciemnieniem budynku czyli urządzeniami wyposażonymi w napędy silnikowe takie jak żaluzje, rolety, oraz markizy służącymi min. do ochrony pomieszczeń przed zbyt intensywnym światłem słonecznym oraz zabezpieczenia przed włamaniem. Do opisu wybranych możliwości sterowania kolejnym systemem domowym w ramach jednej i tej samej technologii magistralnej posłużymy się tą samą strukturą budynku, jaka została przedstawiona w poprzednim artykule.

Hol wejściowy

Pomieszczenie, a często przestrzeń otwarta jaką jest hol wejściowy może oczywiście zawierać okna, dla których inwestor zdecydowałby się na zastosowanie opcji sterowania zaciemnieniem   wnętrza. Przyjmijmy jednak, że okno bądź okna te są na tyle małe, że wystarczą zasłonki ozdobne. Hol wejściowy to jednak miejsce, które może posłużyć do realizacji funkcji sterowania centralnego dla różnych systemów domowych w tym zainstalowanymi w całym domu różnymi urządzeniami zaciemniającymi wnętrza. Czujka ruchu (omówiona w poprzednim artykule) może zostać umieszczona w ramce 2-krotnej obok wyświetlacza informacyjnego (zdjęcie nr 1) wyposażonego w cztery przyciski – dwa z nich służą do przechodzenia góra-dół pomiędzy widocznymi liniami tekstowymi wyświetlacza a dwa następne do wykonania określonej czynności podświetlonej przez przyciski do przewijania.

Wyświetlacz ten realizuje zarówno funkcje typowo informacyjne (jak np. wyświetlanie aktualnej daty i godziny) jak również informacyjno-sterujące jak np. pokazuje obecny stan danego obwodu oświetleniowego - czy światło jest zapalone czy nie, jaki jest jego poziom natężenia oraz pozwala na jednoczesną zmianę tego stanu. W przypadku wykorzystania wyświetlacza do sterowania zainstalowanymi w domu żaluzjami, roletami czy markizami możemy, podobnie jak przy sterowaniu oświetleniem, bez wizyty w danym pomieszczeniu sprawdzić, która żaluzja czy roleta i jakim zakresie jest opuszczona/podniesiona oraz np. przy czasowym wyjściu z domu jedną funkcją wyświetlacza opuścić je wszystkie razem przy jednoczesnym wyłączeniu całego oświetlenia wewnątrz budynku.

Salon

Przyjmijmy, że salon posiada sześć okien i jedne drzwi prowadzące na taras, które chcemy wyposażyć w wewnętrzne żaluzje przeciwsłoneczne. W tym miejscu warto nadmienić, iż usytuowanie domu i jego pomieszczeń może mieć istotny wpływ na decyzję inwestora, co do wyboru rodzaju i miejsca montażu systemu zaciemnienia. Dla celów poznawczych zastosowania technologii KNX/EIB do sterowania zaciemnieniem budynku w artykule przyjęto, że pokoje wyposażone są w taki system z różnymi typami urządzeń. Każde z okien oraz drzwi balkonowe wymagają montażu żaluzji. Jest to jedyna czynność, jaką może wykonać firma dostarczająca żaluzje. Pozostałe czynności związane z podłączeniem żaluzji do instalacji magistralnej oraz zaprogramowania funkcji przycisku w salonie wykonuje instalator KNX/EIB. W salonie zainstalowany jest przycisk 8-klawiszowy wielofunkcyjny z regulatorem temperatury i wyświetlaczem. Jeśli przyjmiemy, że do sterowania oświetleniem wykorzystane zostały cztery klawisze (w tym jeden ze sceną świetlną o nazwie Telewizja) to do obsługi żaluzji możemy wykorzystać pozostałe cztery. Wywołanie zmodyfikowanej sceny świetlnej Telewizja spowoduje, że oprócz zmiany ustawień w obwodach oświetleniowych adekwatnych do nastroju do oglądania telewizji zostaną opuszczone żaluzje. Załóżmy, że wszystkimi żaluzjami będziemy sterowali razem a nie oddzielnie, choć to oczywiście zależy od zaleceń inwestora.

Podobnie jak w przypadku oświetlenia do sterowania żaluzjami możemy wykorzystać parę klawiszy lub tylko jeden z nich. Dłuższe naciśnięcie lewego klawisza spowoduje podniesienie żaluzji a prawego ich opuszczenie. Ponowne naciśnięcie jednego z klawiszy podczas ruchu spowoduje zatrzymanie napędu. Krótkie naciśnięcia lewego i prawego klawisza spowodują obrót listków żaluzji tzw. lamelek ograniczając, przy opuszczonej żaluzji, przenikanie do pomieszczenia światła naturalnego. Funkcję opisaną powyżej z obrotem lamelek można zrealizować również na jednym klawiszu – rozróżnieniem dla wykonania przeciwnej czynności jest wtedy czynność wykonana poprzednio. Mając zatem do dyspozycji cztery klawisze na dwóch z nich można zrealizować funkcje podnoszenia i opuszczania jednocześnie wszystkich żaluzji (ta opcja jest o tyle wygodna, że unikamy pomyłki związanej z ostatnio wykonaną funkcją w porównaniu do funkcji na klawiszu pojedynczym – każdy z klawiszy realizuje ruch tylko w jedną stronę) a na dwóch kolejnych funkcje pojedyncze.

Jedną z takich funkcji może być funkcja opuszczania żaluzji i ustawienia prostopadłego lamelek zapewniającego dopływ światła z zewnątrz. Czwarty klawisz może zostać wykorzystany do sterowania opuszczaniem i podnoszeniem markizy wychodzącej na taras. Dodatkowo, instalacja magistralna KNX/EIB  może być wyposażona w zewnętrzną stację pogodową zawierającą czujnik pomiaru siły wiatru, natężenia oświetlenia, temperatury, wilgotności oraz mgły (zdjęcie nr 2) . Dzięki temu wiejący przez określony czas zbyt silny wiatr może spowodować automatyczne zwinięcie się markizy lun nie pozwoli na jej rozwinięcie, przez co sama ona nie ulegnie zniszczeniu i nie uszkodzi np. elewacji budynku.

Gabinet

Gabinet jest miejscem, w którym oprócz drogiego sprzętu komputerowego może znajdować się również szafa z ważnymi dokumentami firmy oraz sejf z wartościowymi przedmiotami i gotówką. Załóżmy, że oprócz żaluzji wewnętrznej w gabinecie zainstalowano również zewnętrzną roletę antywłamaniową. Przycisk umieszczony w gabinecie sterujący obecnie oświetleniem ma do wykorzystania dwa wolne klawisze. Jeden z nich może realizować funkcję podnoszenia rolety zewnętrznej i opuszczania żaluzji wewnętrznej z ustawieniem odpowiedniego kąta nachylenia lamelek a drugi opuszczania rolety zewnętrznej z przekręceniem lamelek w pozycję zamkniętą dla żaluzji wewnętrznej. Oczywiście w domu lub w gabinecie może znajdować się dodatkowy przycisk dla podnoszenia i opuszczania żaluzji wewnętrznej.

Kuchnia i jadalnia

W kuchni i jadalni sterowanie odbywać się może podobnie jak w salonie. W gestii inwestora pozostaje wybór żaluzji bądź rolet. Jeżeli jednak wyjdzie się z założenia, że kuchnia i jadalnia są miejscem porannych rodzinnych posiłków a właściciele nie chcą być w jakiś sposób podglądani przez osoby trzecie przez nieosłoniętą szybę to żaluzje wydają się być najlepszym rozwiązaniem – codziennie rano można mieć opuszczone żaluzje a lamelki otwarte a wieczorem lamelki zamknięte. Funkcje te można zrealizować na dwóch niezależnych klawiszach przycisku (zdjęcie nr 3) umieszczonego w kuchni bądź w oparciu o zewnętrzny czujnik z pomiarem natężenia oświetlenia stworzyć w instalacji funkcje automatyczne – samoczynne sterowanie położeniem żaluzji i lamelek w zależności od poziomu natężenia światła naturalnego.

Pomieszczenie gospodarcze

Pomieszczenie gospodarcze jest miejscem ślepym, często znajdującym się w piwnicy, to znaczy nie posiadającym okien. Jak już przyjęto w poprzednim artykule, w pomieszczeniu tym znajduje się elektryczna skrzynka rozdzielcza, w której zainstalowane są urządzenia wykonawcze KNX/EIB - realizujące polecenia otrzymane od przycisków - w tym również urządzenia do sterowania żaluzjami, roletami i markizami.

Łazienki i toalety

W przypadku łazienek i toalet sytuacja może wyglądać podobnie jak dla holu wejściowego. Jeśli w pomieszczeniach tych występują okna to są one zazwyczaj małe i wyposażone w zasłonki dlatego też zastosowanie sterowania i samo wykonanie mało gabarytowych żaluzji czy rolet wydaje się być mało ekonomiczne.

Pokoje mieszkalne na piętrze

Jeżeli przyjmiemy, że każdy z pokoi ma podobne przeznaczenie tzn., każde dziecko ma swój własny pokój to, bez wzięcia pod uwagę lokalizacji, w każdym, z nich można zastosować te same rozwiązanie zaciemnienia wnętrza. Każdy z przycisków, który wykorzystywany był do tej pory do sterowania oświetleniem ma dwa wolne klawisze, z których jeden będzie podnosił żaluzje a drugi będzie je opuszczał, oczywiście zapewniona będzie regulacja kąta nastawienia lamelek żaluzji. Funkcje te w zupełności wystarczą do obsługi żaluzji przez dzieci, sama zaś instalacja magistralna pozwala w przyszłości na zmianę ustawień i funkcji samych klawiszy.

Sypialnia z garderobą na piętrze

W porównaniu do sposobu zaciemnienia pokoi mieszkalnych gdzie przebywa się częściej, lepszym rozwiązaniem od zastosowania żaluzji będzie dla sypialni zaciemnienie oparte na zasłonach sterowanych elektrycznym karniszem (zdjęcie nr 4) . Zasłony ograniczają dostęp światła naturalnego, przez co zachowany może być komfort wypoczynku. Funkcje zasuwania i rozsuwania zasłon mogą być wykonywane ręcznie poprzez jeden lub dwa wolne klawisze przycisku umieszczonego w sypialni lub automatycznie w zależności od poziomu oświetlenia zewnętrznego – rano rozsuną się samoczynnie a wieczorem zasuną. Funkcje te mogą również zostać wywołane bezprzewodowo, bez potrzeby wstawania z łóżka, przy zastosowaniu pilota na podczerwień.

Czytaj również: Inteligentny dom, który wsłuchuje się w potrzeby mieszkańców i dba o ich komfort

Przedstawione powyżej wybrane możliwości wykorzystania technologii KNX/EIB do sterowania zaciemnieniem budynku są drugim po sterowaniu oświetleniem argumentem przemawiającym za zastosowaniem instalacji magistralnej do budynku mieszkalnego. Inwestor, oprócz swobodnego wyboru rodzaju zaciemnienia do pomieszczeń, w których zastosowanie takiego systemu ma dla niego pokrycie ekonomiczne i praktyczne ma możliwość tworzenia funkcji obsługiwanych ręcznie i wykonywanych automatycznie przez instalację w zależności od warunków panujących na zewnątrz.  Daje mu to komfort obsługi oraz może być wykorzystane do zaplanowania funkcji inteligentnego sterowania ogrzewaniem oraz symulacji obecności, które to funkcje zostaną opisane w następnym artykule.