Nie taki diabeł straszny... czyli jak poradzić sobie z kontrolą podatkową

Co do zasady, informacja o kontroli podatkowej pojawia się wraz z doręczeniem zawiadomienia o zamiarze jej wszczęcia. W myśl przepisów ustawy Ordynacja podatkowa (art. 282b § 2), organ podatkowy może wszcząć kontrolę podatkową nie wcześniej niż 7. dnia i nie później niż 30. dnia po doręczeniu zawiadomienia. Warto wykorzystać ten czas na czynności niezbędne do dobrego przygotowania się do kontroli podatkowej.

Zweryfikuj  zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej

Przede wszystkim, należy zweryfikować sam dokument zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, pod kątem zawartych w nim informacji i danych, które muszą być tam wyszczególnione (art. 282b § 4 ustawy Ordynacja podatkowa). Zdarza się bowiem, że organy podatkowe sporządzając zawiadomienie, mylnie określają dane podmiotu podlegającego kontroli podatkowej. Może to w szczególności mieć miejsce w sytuacji, gdy nastąpiła zmiana formy prawnej podmiotu, np. wskutek przekształcenia. Pozostałe elementy, które zgodnie z art. 282b § 4 ustawy Ordynacja podatkowa, winny znaleźć się w zawiadomieniu, to oznaczenie organu, który zamierza przeprowadzić kontrolę podatkową, zakres kontroli, data i miejsce wystawienia dokumentu, a także pouczenie o prawie złożenia korekty deklaracji podatkowych za okres podlegający kontroli podatkowej.

Czytaj również: Zmiany w podatku od nieruchomości

Poczuj się jak... urzędnik skarbowy

 
Przede wszystkim, niezwykle istotne jest sprawdzenie kompletności dokumentacji księgowej w odniesieniu do prowadzonych ksiąg podatkowych i ewidencji. Braki w dokumentacji księgowej – w szczególności w zakresie wydatków stanowiących koszt uzyskania przychodów lub też w zakresie zakupów uprawniających do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony wynikający z faktur, będą uznane za nieprawidłowość i w efekcie, taka sytuacja spowoduje wydanie decyzji podatkowej określającej wysokość zobowiązania podatkowego. Ponad to, warto już przed kontrolą podatkową zweryfikować, czy każda faktura  została opłacona w terminie uprawniającym do zaliczenia wydatku w koszt uzyskania przychodów oraz obniżenia podatku należnego o podatek naliczony, wynikający  z tej faktury. Jeszcze do końca 2015 r. obowiązuje bowiem zasada, zgodnie z którą w przypadku nieuregulowania kwoty zaliczonej w koszty uzyskania przychodów w ciągu 30 dni od daty upływu terminu jej płatności, podatnik jest zobligowany do zmniejszenia wykazanych kosztów uzyskania przychodów o tę kwotę.

Okres przed rozpoczęciem kontroli powinien być także czasem na skompletowanie dokumentacji, stanowiącej potwierdzenie dokonanych transakcji. W grę wchodzi zatem weryfikacja dokumentów transportowych – co ma szczególne znaczenie w przypadku sprzedaży i zakupów towarów w ramach wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, w świetle przepisów ustawy o podatku VAT. Dodatkowo, warto przygotować również wszelkie umowy, zlecenia oraz zamówienia na usługi oraz towary.

Jednak, jeżeli w którymkolwiek z powyższych elementów przedsiębiorca sam stwierdzi nieprawidłowości, to w świetle powyższego, do momentu rozpoczęcia kontroli przysługuje mu prawo do złożenia korekt deklaracji podatkowych.

Nie rezygnuj samowolnie ze swoich praw

 
Z uwagi na fakt, że ustawodawca daje podatnikowi co najmniej 7 dni na przygotowanie się do kontroli, warto ten czas efektywnie wykorzystać. Niestety, w praktyce nierzadko przedsiębiorcy, czasem za namową kontrolujących, wyrażają zgodę na podjęcie czynności kontrolnych przed upływem 7 dni.  Rezygnując ze swojego prawa (często nieświadomie), narażają się na to, że w wyniku niemal natychmiastowego podjęcia czynności kontrolnych, nie będą mieli już możliwości uporządkowania spraw podatkowych, samodzielnej weryfikacji rozliczeń, a co najważniejsze – ewentualnego złożenia korekt deklaracji i w efekcie uniknięcia kontroli podatkowej.

Brak zawiadomienia może skutkować złożeniem sprzeciwu

 
Należy mieć również na względzie, iż w wyjątkowych przypadkach kontrola podatkowa jest wszczynana bez obowiązku wcześniejszego zawiadomienia podatnika. Taka sytuacja ma miejsce np. w przypadku, gdy kontrola podatkowa dotyczy zasadności zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego w rozumieniu ustawy o podatku VAT (art. 282c § 1 pkt 1 lit. a ustawy Ordynacja podatkowa). Wówczas, podatnikowi od razu zostaje doręczone upoważnienie do przeprowadzenia kontroli podatkowej. Jednocześnie jednak, organ podatkowy jest zobowiązany pisemnie poinformować kontrolowanego o przyczynach braku wcześniejszego zawiadomienia. Jeśli tego nie uczyni, podatnikowi przysługuje prawo do złożenia sprzeciwu wobec podjęcia i wykonywania czynności kontrolnych (art. 84c ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej). Taki środek prawny powinien być złożony w terminie 3 dni od dnia wszczęcia kontroli podatkowej.

Podatniku, sprzeciw się kontroli podatkowej

 
Warte podkreślenia jest to, że wyżej omawiany środek zaskarżenia czynności kontrolnych w postaci sprzeciwu, przysługuje również w sytuacji, gdy sama procedura wszczęcia kontroli podatkowej jest obarczona wadami formalnymi. Do takich wad należy np. nieokazanie kontrolowanemu przed przystąpieniem do czynności kontrolnych legitymacji służbowych przez osoby wskazane w imiennym upoważnieniu do przeprowadzenia kontroli podatkowej. Okazaniu legitymacji służbowych powinno, co do zasady, towarzyszyć doręczenie upoważnienia do przeprowadzenia czynności kontrolnych. Ustawodawca wskazał przy tym, jakie dane powinien zawierać ten dokument, w ustawie Ordynacja podatkowa oraz w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej. Co niezwykle istotne, dokument niezawierający wszystkich wymaganych danych, nie stanowi podstawy do wszczęcia kontroli podatkowej (art. 283 § 4 ustawy Ordynacja podatkowa). W efekcie, podważenie kompletności, rzetelności oraz prawidłowości danych zawartych w upoważnieniu, może prowadzić do skutecznego zablokowania kontroli podatkowej już na jej wstępnym etapie.

Niuanse prawne mogą zniweczyć plan przeprowadzenia kontroli podatkowej

 
Reasumując, już początkowe etapy kontroli podatkowej regulują konkretne przepisy prawne i związane z tym procedury. Warto zatem już na samym początku skorzystać z porady profesjonalnego pełnomocnika, którego zadaniem będzie kompletna i szczegółowa weryfikacja prawidłowości przeprowadzania procedury wszczęcia kontroli podatkowej u swojego klienta. Zwykle bowiem, o skuteczności działania nie świadczą błędy widoczne na pierwszy rzut oka, ale bardzo często niuanse prawne. Z pozoru nieistotne nieprawidłowości mogą mieć istotne znaczenie w postępowaniu, a w efekcie doprowadzić do uniknięcia lub, chociaż znacznego opóźnienia, wszczęcia kontroli podatkowej u przedsiębiorcy.

Fiskus ujawnił, kogo weźmie pod lupę w 2016 roku

W przyszłym roku pod ostrzałem znajdą się m.in.: usługi finansowe i ubezpieczeniowe, doradztwo podatkowe i prawne. Na cenzurowanym będą też m.in. e-handel, handel elektroniką, produktami spożywczymi i tytoniem, paliwa, motoryzacja czy nieruchomości.

^{Adriana Panas, Robert Nogacki}

^{Radca Prawny Robert Nogacki jest właścicielem Kancelarii Prawnej Skarbiec, specjalizującej się w przeciwdziałaniu bezprawiu urzędniczemu i w kontrolach podatkowych.}

^{Radca Prawny Adriana Panas jest prawnikiem w Kancelarii Prawnej Skarbiec, specjalizującej się w przeciwdziałaniu bezprawiu urzędniczemu i w kontrolach podatkowych.}

Czytaj również: Zmiana właściciela mieszkania a energetyka