Czy materiały budowlane spełniają standardy? Raport Związku Pracodawców

Jakość materiałów budowlanych

Analiza przeprowadzona przez Związek pokazuje, że na rynku nadal dostępne są wyroby budowlane niespełniające deklarowanych wymagań. Szczególnie niepokojącą sytuację stwierdzono w przypadku wyrobów do izolacji cieplnej, cementu, wapna budowlanego i innych spoiw hydraulicznych oraz kruszyw. Pogorszenie wyników kontroli zaobserwowano również w przypadku stali zbrojeniowej i sprężającej do betonu oraz wyrobów podłogowych i posadzkowych.

Czytaj również: Spowolnienie budownictwa mieszkaniowego: brak rąk do pracy i rosnące koszty

Z danych dostępnych na stronie GUNB wynika, że w 2024 roku aż 48% badanych próbek wyrobów w grupie materiały termoizolacyjne i złożone zestawy/systemy izolacyjne nie spełniało deklarowanych właściwości, co oznacza pogorszenie sytuacji w porównaniu do lat ubiegłych (30% w 2023 r., 37% w 2022 r.). Należy podkreślić jednak, że istnieje grupa producentów, która ma wdrożone restrykcyjne systemy zakładkowej kontroli produkcji minimalizujące możliwość wprowadzenia na rynek wadliwych produktów. Wybierając materiały budowlane warto sprawdzić dane dostępne na stronie GUNB (https://snrwb.gunb.gov.pl/public/?page=probki). Niepokojąco wysokie wskaźniki zanotowano również w przypadku cementu, wapna budowlanego i innych spoiw hydraulicznych – 38% badanych próbek w 2024 r. było wadliwych, podczas gdy w 2023 r. odsetek ten wynosił jedynie 8%. Znaczne problemy występują także w kategorii wyrobów podłogowych i posadzkowych, gdzie jakość pogorszyła się do poziomu 24% wadliwych próbek w 2024 r. (18% w 2023 r.). W odniesieniu do kruszyw w 2024 roku aż 33% przebadanych próbek nie spełniało deklarowanych właściwości. Warto jednak zaznaczyć, że liczba przeprowadzonych badań była bardzo ograniczona (przebadano zaledwie 9). Zbyt mała próba badawcza uniemożliwia wyciągnięcie wiążących wniosków. Z tego względu Związek postuluje zwiększenie liczby badań również w grupach wyrobów, które dotychczas były mniej intensywnie monitorowane, aby zapewnić pełny obraz sytuacji i wyeliminować potencjalne zagrożenia dla jakości infrastruktury budowlanej.

Bazując na wynikach dostępnych na stronie GUNB, Związek podjął próbę oceny jakości przebadanych wyrobów budowlanych w latach 2016-2024. Należy pamiętać, że na wiarygodność oceny ma bardzo duży wpływ średnia roczna liczba badań dla danej grupy wyrobów oraz sposób pobierania próbek. Nie zawsze badana próba będzie reprezentatywna a prezentowane wyniki będą odpowiadać jakości wyrobów budowlanych dostępnych na krajowym rynku.

Tabela 1. Przyjęta skala ocen jakości wyrobów budowlanych

Tabela 2. Ocena jakości wyrobów budowlanych

Konieczność wzmożonej kontroli

Związek apeluje o zwiększenie liczby badań oraz poprawę sposobu ich realizacji. W 2023 r. liczba badań spadła o 35% w porównaniu do 2017 r. Zdaniem ekspertów, kluczowe jest:

● Zwiększenie liczby badań prowadzonych przez WINBy i GUNB,

● Skrócenie czasu od pobrania próbek do publikacji raportów,

● Wprowadzenie surowszych sankcji dla producentów notorycznie niespełniających deklarowanych właściwości,

● Wycofywanie z rynku całych serii wadliwych wyrobów, a nie tylko pojedynczych partii,

● Zwiększenie transparentności procesu kontroli, w tym promocję wyników badań wśród konsumentów i wykonawców.

Zagrożenia i ryzyko stosowania wadliwych materiałów

Najważniejsze obszary i ich ewentualne skutki:

• Bezpieczeństwo – ryzyko nie spełnienia przez budynek lub obiekt wymagań podstawowych.

• Zagrożenie dla użytkowników budynków i innych osób znajdujących się w bliskości obiektu – doprowadzenie do potencjalnego zagrożenia życia lub zdrowia,

• Ochrona konkurencji i konsumentów – brak uczciwości, ryzyko wprowadzenia w błąd uczestników procesu budowlanego – oszustwo,

• Ekonomia - narażenie użytkowników na dodatkowe koszty z tytuły szybszej korozji, zużycia, usterek i konieczności częstszych napraw.

Stosowanie materiałów budowlanych o obniżonej jakości prowadzi również do zwiększonego zużycia zasobów naturalnych, wyższej emisji CO₂ oraz dodatkowych kosztów napraw i remontów. Wpływa to nie tylko na stabilność i bezpieczeństwo budynków, ale również m.in. na efektywność termomodernizacji, na którą w najbliższych latach zostaną przeznaczone wielomiliardowe kwoty

Firmy budowlane i deweloperzy sygnalizują także rosnące problemy związane z koniecznością dodatkowego badania materiałów przed użyciem ich na budowie. Powoduje to nie tylko wzrost kosztów, ale również opóźnienia w realizacji inwestycji. W przypadku materiałów o krytycznym znaczeniu dla konstrukcji budynków, takich jak stal zbrojeniowa czy beton, niezbędne jest wprowadzenie bardziej rygorystycznych norm i kontroli na etapie produkcji.

Apel o skuteczniejsze regulacje

Związek postuluje, aby w ramach nowelizacji ustawy o wyrobach budowlanych i innych ustaw wprowadzić mechanizmy eliminujące recydywę wprowadzania wadliwych produktów na rynek. Propozycje obejmują m.in.:

●  Wykluczenie producentów, których wyroby notorycznie nie spełniają deklarowanych właściwości, z publicznych programów wsparcia, takich jak ulga termomodernizacyjna, "Czyste Powietrze" i inne,

● Zakaz stosowania wadliwych wyrobów w przetargach publicznych,

● Publikację całościowych wyników badań w bardziej przystępnej i syntetycznej formie na stronach internetowych GUNB, oraz jej szeroką promocję,

● Zwiększenie zatrudnienia w WINBach i GUNB oraz urealnienie wynagrodzeń do poziomów rynkowych.

Czytaj również: W I kwartale br. samozatrudnieni złożyli ponad 55 tys. wniosków o zamknięcie firm. To spadek r/r o 1,6 proc.

Obniżona jakość wyrobów budowlanych stanowi zagrożenie dla inwestorów, wykonawców oraz środowiska. W celu poprawy sytuacji niezbędne są skuteczniejsze kontrole, surowsze kary oraz lepszy dostęp do informacji dla konsumentów i inwestorów. Związek apeluje do Rządu o pilne wdrożenie proponowanych zmian, aby zapewnić trwałość i bezpieczeństwo polskiej infrastruktury budowlanej.