Wszystko o powietrznej szczelności budynków

Aby nasz dom spełnił te oczekiwania, musi być odpowiednio zaizolowany – i nie mówimy tutaj tylko o izolacji cieplnej. Równie ważna jest kwestia szczelności powietrznej, z czego niewiele osób - niestety również wykonawców - zdaje sobie sprawę, pomimo wymogu jej zapewnienia wprowadzonego z dniem 1 stycznia 2009 roku rozporządzeniem ministra infrastruktury. Przedstawiamy pierwszą część z cyklu artykułów opisujących w przystępny sposób znaczenie szczelności powietrznej dla konstrukcji budynku. W kolejnych częściach m.in. o tym jak nie dać zamknąć się w termosie czyli odpowiedni dobór materiałów, omówienie newralgicznych punktów przy zapewnianiu szczelności na przenikanie powietrza oraz jaki wpływ ma 1mm szczelina na to co dzieje się w konstrukcji budynku. Dziś część pierwsza – czyli o co w ogóle chodzi?

Idealna izolacja w zasięgu ręki
Każda konstrukcja domu – niezależnie od wybranej technologii – podlega takim samym prawom fizyki. Nawet najgrubsza warstwa izolacji o najlepszych parametrach nie spełni swojego zadania jeżeli „po macoszemu” obejdziemy się z pozostałymi warstwami konstrukcji, szczególnie membranami i foliami budowlanymi. Oprócz wyboru odpowiednich materiałów należy zapewnić odpowiednie połączenia poszczególnych warstw. Przykład prawidłowej izolacji pokazuje rys.1.

Rys.1. Konstrukcja idealnie zaizolowana – tzw. przegroda „oddychająca”

Od strony zewnętrznej mamy wysokoparoprzepuszczalną membranę. Z jednej strony stanowi ona barierę wodo- i wiatrochronną, z drugiej pozwala na odprowadzenie wilgoci z konstrukcji budynku na zewnątrz. Zastosowanie materiału otwartego dyfuzyjnie do izolacji termicznej wspomaga przewodzenie wilgoci. Warstwa aktywnej paroizolacji po stronie wewnętrznej pozwala regulować poziom wilgotności zarówno w konstrukcji jak i w pomieszczeniu oraz zapobiega kondensacji pary wodnej. Taka „oddychająca” czyli otwarta dyfuzyjnie przegroda znacznie zwiększa żywotność konstrukcji.
Niewiele potrzeba, aby wszystkie warstwy mogły w pełni prawidłowo funkcjonować i wypełniać swoje zadania. Wystarczy spełnić kilka prostych warunków. Z pierwszym z nich – szczelnym ułożeniem zewnętrznej membrany paroprzepuszczalnej, zazwyczaj nie ma problemu. Zarówno wykonawcy jak i inwestorzy mają świadomość, iż zapewnia to wiatrochronność oraz zapobiega przenikaniu wody z zewnątrz do konstrukcji budynku. Zadbajmy jednak o to, aby membrana była wysokoparoprzepuszczalna, a szczelność ułożenia obejmowała również wszelkie przepusty i połączenia (np. poszczególnych pasów membrany, łączenia w okolicach komina czy okien połaciowych).
Zdecydowanie gorzej jest z prawidłowym ułożeniem folii wewnętrznej, która ma m.in. chronić konstrukcję  przez wilgocią pochodzącą z wnętrza domu, ale i zapobiegać skraplaniu pary wodnej od strony pomieszczeń, np. przy oknach. Pierwszy problem to dobór materiału czyli częste stosowanie produktów niekoniecznie do tego przeznaczonych. Kolejny – zapewnienie szczelności powietrznej tej warstwy. Mówimy tu dosłownie o 100% szczelności, gdyż każda, nawet 1-milimetrowa szczelina, będzie miała swoje negatywne konsekwencje.

Rys.2. Termowizja – jedna z  metod sprawdzania szczelności konstrukcji

Dlaczego budynki powinny być szczelne?
Szczelność konstrukcji budynku na przenikanie powietrza była przez ostatnie lata studiowana gruntowniej niż jakikolwiek inny problem strukturalny w budownictwie. Składa się na to wiele powodów, ale jedno jest jasne: nieodpowiednie materiały, materiały nieodpowiednio użyte oraz niska jakość wykonania mają natychmiastowy, bezpośredni wpływ na trwałość budynku -  z odpowiednim odzwierciedleniem tego w kosztach.
Jeżeli użyjemy aktywnej folii parochronnej o odpowiednich parametrach i zastosujemy ją zgodnie z zasadami oraz zapewnimy szczelność powietrzną zarówno tej warstwy, jak i połączeń pomiędzy materiałami panelowymi (np. płyty osb), połączeń z oknami, a także wszelkich przepustów, zapewnimy sobie następujące korzyści:
- redukcja strat energii
- uniknięcie kondensacji w strukturze budynku
- zapobieganie występowaniu pleśni oraz uszkodzeń strukturalnych
- powietrze w pomieszczeniach wolne od zanieczyszczeń
- redukcja poziomu hałasu w komponentach strukturalnych
- gwarancja efektywności termoizolacji
- zapewnienie prawidłowej pracy systemów wentylacyjnych

Dlatego też bardzo szybko staje się jasne, że niekompletna lub źle umocowana warstwa powietrznoszczelna niesie ze sobą ogromne ryzyko uszkodzeń i innych zagrożeń.
Do podstawowych konsekwencji braku szczelności powietrznej należą:
- straty ciepła
- niezdrowy mikroklimat w pomieszczeniach
- mniejsza izolacyjność akustyczna
- szkody budowlane spowodowane wilgocią w konstrukcji budynku

Jak widać wymóg szczelności powietrznej jest uzasadniony z wielu względów, które wpłynęły na jego prawne uregulowanie. Ale to od nas – architektów, wykonawców, inwestorów  - zależy czy wprowadzimy go w życie.
W kolejnej części więcej na temat właściwości poszczególnych materiałów budowlanych i ich znaczenia dla trwałości konstrukcji.