Czosnek pospolity (Allium sativum)

Czosnek to stara roślina uprawna pochodząca ze stepów środkowej Azji. Jako lekarstwo i przyprawę stosowali ja już starożytni Egipcjanie, Grecy i Rzymianie. Z racji jego dobroczynnego działania uprawę czosnku na terenie swojego imperium nakazał Karol Wielki. Współczesne badania potwierdziły wiele leczniczych właściwości tej rośliny: działa antyseptycznie, obniża ciśnienie krwi i poziom cholesterolu, a także zapobiega sklejaniu się czerwonych krwinek oraz chroni przed wolnymi rodnikami. Czosnek pomocny jest ponadto przy dolegliwościach żołądka i jelit, jak również przy przeziębieniach. Niestety, jego nieprzyjemny zapach sprawia, że nie jest on chętnie jedzony – jeszcze dzień po spożyciu intensywna woń wydobywa się ze wszystkich porów ciała. Aby ją zneutralizować, zaleca się po zjedzeniu czosnku żuć natkę pietruszki.

Czosnek zalicza się do roślin amarylkowatych. Tworzy okrągławą cebulę główną, wokół której grupuje się wiele ząbków, czyli bocznych cebulek. Główkę otacza skórka o barwie od białej do fioletowej. Z cebuli głównej wyrasta osiągający wysokość do 1 metra pęd, na którego końcu w lipcu i sierpniu tworzy się kulisty kwiatostan.

Czosnek jest bardzo mało wymagający i prawie nie dotykają go choroby ani nie zagrażają mu szkodniki. Latem przy przedłużającej się suszy należy go podlewać, aby ząbki mogły się dobrze rozwinąć.

Czytaj również: Piękne kwiaty w domu

Cebule czosnku najlepiej zbierać we wrześniu, gdy liście zaczynają żółknąć. Należy je wykopać i przy słonecznej pogodzie suszyć kilka dni na grządce. Następnie wiąże się je w pęczku lub splata w dekoracyjne warkocze i wiesza w suchym, przewiewnym i wolnym od mrozu miejscu.

Czosnek używa się jako przyprawy na surowo lub w potrawach gotowanych, np. zupach, sosach czy daniach mięsnych. Nadaje on charakterystyczny aromat wielu daniom kuchni śródziemnomorskiej i bałkańskiej. Można go także zakisić albo włożyć do octu lub oliwy, dzięki czemu nabiorą one głębokiego aromatu. W celach leczniczych czosnek stosuje się przede wszystkim wewnętrznie, sporadycznie zewnętrznie. Wewnętrzne zastosowanie znajduje on, np. przy nadciśnieniu tętniczym, miażdżycy i zaburzeniach pracy przewodu pokarmowego.

Czosnek preferuje ciepły klimat, ale u nas w kraju dobrze rośnie także w osłoniętych miejscach. Najlepiej kupić odmianę czosnku francuskiego lub hiszpańskiego. Tworzą one silne rośliny z dużymi ząbkami również w naszym klimacie. Jeśli hodujesz czosnek w uprawie mieszanej, unikaj sąsiedztwa gatunków kapusty lub roślin strączkowych, jak fasola lub groszek. Warto go natomiast posadzić między marchewkami, ponieważ odstrasza szkodniki, które je niszczą. Dobre sąsiedztwo dla czosnku to także ogórki, ziemniaki, sałata głowiasta i szpinak.

Czytaj również: Skrzyp polny (Equisetum arvense)

Jeśli chodzi o zewnętrzną uprawę roślin to najlepiej wysiewać go w marcu lub kwietniu. Roślina szybko kiełkuje. Podczas suszy należy ją regularnie podlewać, tak by ząbki dobrze się rozwinęły, a cebulki dojrzały. Wzrost cebulek można przyspieszyć, okrywając rośliny plastikową osłoną. Zbiory są możliwe najwcześniej późnym latem. W regionach o łagodniejszym klimacie, czosnek można sadzić również jesienią. Cebule są wtedy gotowe na wiosnę.

Trzeba pamiętać, że nie wszystkie sklepy ogrodnicze mają nasiona albo cebulki czosnku w swojej ofercie. Jeśli więc udało ci się znaleźć czosnek, który dobrze dojrzewa w twoim ziołowym ogródku, po każdym zbiorze odłóż wystarczającą liczbę ząbków do uprawy w następnym roku.

Warto wiedzieć także, że małe cebule powietrzne, tworzące się między kwiatami, można wykorzystywać do wegetatywnego rozmnożenia czosnku. Jednak dopiero w drugim roku uprawy roślina wytworzy główki gotowe do zbioru.