Jak działa system opustów w fotowoltaice?

Na czym polega obecny system opustów dla prosumentów?

System opustów (net-metering) to model rozliczania energii elektrycznej wyprodukowanej przez fotowoltaikę. Dzięki niemu prosument (czyli jednocześnie producent energii ze słońca, jak i jej konsument) może korzystać z prądu wtedy, kiedy tego potrzebuje, a nie tylko w momencie jego wytworzenia.

Czytaj również: Czy dach z panelami fotowoltaicznymi zwiększa ryzyko pożaru?

Na czym polega system net-meteringu? Energia wyprodukowana przez instalację fotowoltaiczną jest na bieżąco wykorzystywana przez wszystkie urządzenia elektryczne działające w naszym domu. Co jednak z prądem, którego nie jesteśmy w stanie zużyć na bieżąco? Nadwyżkę możemy oddać do sieci energetycznej. Jest w niej magazynowana maksymalnie przez 365 dni. Następnie, w okresie zwiększonego zapotrzebowania na prąd, odbieramy ją z systemu i wykorzystujemy do zasilenia naszych sprzętów.

Wielkość opustu jest uzależniona od wielkości instalacji:

• dla mikroinstalacji do 10 kWp wynosi on 80%, co oznacza, że za każdą 1 kWh wprowadzoną do sieci możemy odebrać 0,8 kWh;
• dla instalacji powyżej 10 kWp opust wynosi 0,7 kWh za 1 kWh.

System opustów: przykład

Aby wytłumaczyć, jak działa model opustów, warto posłużyć się przykładem. Pan Karol jest właścicielem instalacji o mocy 5 kWp. W lipcu 2021 wyprodukował 500 kWh. 350 kWh zużył na bieżące potrzeby gospodarstwa domowego, a 150 kWh oddał do sieci elektroenergetycznej. W momencie zwiększonego zapotrzebowania na prąd, np. w grudniu, może odebrać z sieci 80% ze 150 kWh, czyli 120 kWh.

Kto może być prosumentem?

Aktualnie, zgodnie z ustawą o  odnawialnych źródłach energii z 2019 roku, system net-meteringu jest dostępny dla tych podmiotów, które:

• zawarły umowę kompleksową na sprzedaż i dystrybucję energii elektrycznej,
• produkują prąd na potrzeby własne (w przypadku przedsiębiorstw produkcja i sprzedaż prądu nie może stanowić przeważającej części działalności),
• korzystają z mikroinstalacji, czyli systemów o mocy poniżej 50 kWp przyłączonych do sieci elektroenergetycznej.

Czy system opustów się opłaca?

Dzięki systemowi opustów prosument nie traci nadwyżek prądu. Zamiast tego wprowadza je do sieci elektroenergetycznej. 20-30% oddanej nadwyżki to forma „opłaty” za przechowywanie energii elektrycznej w wirtualnym magazynie. Mimo tej opłaty opłacalność fotowoltaiki nadal zachęca do inwestycji. Zdaniem specjalistów nakłady na inwestycję zwrócą się w ciągu maksymalnie 8 lat. Jeżeli jednocześnie skorzystamy z dostępnych form dotacji na zakup i montaż naszej mikroinstalacji, mogą to być nawet 2 lata. 

Czytaj również: OZE problemem dla polskiej sieci energetycznej?

Czy to prawda, że musimy się pożegnać z systemem opustów?

Jak podaje Agencja Rynku Energii, liczba prosumentów fotowoltaicznych na koniec czerwca 2021 roku wyniosła aż 602 tysiące. Według nieoficjalnych danych w sierpniu było ich już ponad 650 tysięcy. Firmy zajmujące się montażem  instalacji fotowoltaicznych w ciągu ostatnich kilku miesięcy odnotowują rosnący popyt na ich usługi. Z czego to wynika? Prawdopodobnie z zapowiedzi rządu dotyczącej zlikwidowania systemu opustów i zastąpienia go systemem sprzedażowym. Czym różni się od swojego poprzednika?

Nową formą rozliczania będzie sprzedaż nadwyżek energii i jej zakup w momencie zwiększonego zapotrzebowania. Prosument będzie mógł sprzedawać nadwyżki energii wyprodukowanej w fotowoltaice po ogłoszonej przez Prezesa URE średniej cenie sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym w poprzednim kwartale. Warto jednak zaznaczyć, że inni sprzedawcy energii lub tzw. agregatorzy (podmioty skupiające nadwyżki) będą mogli proponować własne, wyższe stawki za odkupienie od prosumenta istniejących nadwyżek.

Sprzedażowy model rozliczania ma zachęcić prosumentów m.in. do większej autokonsumpcji prądu, czyli wykorzystania energii na potrzeby własne, a także inwestycji w magazyny energii. W związku z tym w nowej edycji programu Mój Prąd planowane są dofinansowania do tych urządzeń. Ponadto nowy sposób rozliczania energii ma pozwolić na ustabilizowanie polskiego rynku energetycznego, a jednocześnie sprawić, że prosumenci będą jeszcze bardziej aktywnie uczestniczyli w tym rynku.

Ministerstwo Klimatu i Środowiska jako datę wprowadzenia nowych przepisów wstępnie wymieniło 1 stycznia 2022 roku. Oznacza to, że fotowoltaika zamontowana do końca 2021 roku będzie wyłączona z nowych zasad rozliczania. Planowane zmiany nie będą bowiem dotyczyć prosumentów, którzy zdecydowali się na inwestycję według starych zasad. Mają zagwarantowane zachowanie tzw. praw nabytych.

Taka decyzja wywołała oczywiście niemałe poruszenie w branży. Wielu przedsiębiorców wystosowało do rządu apele o wprowadzenie okresu przejściowego lub przesunięcie wprowadzenia zmian o kilka lat. Argumentują to tym, że rynek nie nasycił się jeszcze fotowoltaiką, a zamienienie systemu na sprzedażowy spowolni rozwój tego sektora.

Czy system sprzedażowy będzie opłacalny dla prosumentów? Zdaniem ekonomistów mniej niż obowiązujący model rozliczeniowy. Jeżeli więc chcemy skorzystać z korzystnych warunków magazynowania energii elektrycznej, powinniśmy zdecydować się na inwestycję jeszcze w tym roku.