Co warto wiedzieć na temat nowoczesnej wentylacji grawitacyjnej budynków

Wentylacja grawitacyjna stosowana jest w domach jedno- i wielorodzinnych, a także we wszystkich budynkach użyteczności publicznej. Dobrze zaprojektowana i wykorzystywana zapewnia ciągłą wymianę powietrza w pomieszczeniu. Ruch powietrza powstaje na skutek różnicy ciśnienia wywołanego różnicą temperatury na zewnątrz i wewnątrz domu, a także działaniem wiatru na budynek.

Wentylacja grawitacyjna dawniej

Jeszcze do niedawna w budynkach instalowano tzw. wentylację grawitacyjną nieregulowaną. Polegała ona na wnikaniu powietrza do budynku poprzez nieszczelności w oknach i drzwiach, a następnie wydostawaniu się go poprzez kratki wentylacyjne. Dawniej, kiedy to w budynkach używano jeszcze starych drewnianych okien, zapewniały one wystarczającą, a nawet zbyt intensywną wentylację pomieszczeń. Niekontrolowany przepływ powietrza i jego uzależnienie od warunków atmosferycznych często stawało się problemem dla wielu domów i mieszkań. Kiedy na dworze wiał silny wiatr, z powodu przeciągów mieszkanie wychładzało się, natomiast podczas upałów otwierano okna, a pomieszczenia wietrzyły się dłużej, niż wymagało tego odpowiednie wentylowanie. Przekładało się to również na duże straty finansowe związane z ogrzewaniem.

Nowoczesna wentylacja grawitacyjna

Już w latach 90. drewniane, nieszczelne okna zaczęto zastępować tymi wykonanymi z PCV. Są one niezwykle energooszczędne, ponieważ dzięki zastosowanym uszczelkom chłodne powietrze nie wpływa do pomieszczenia, a ciepło utrzymuje się na stałym poziomie. Niestety ma to również negatywne przełożenie na całościową wentylację. Wymiana powietrza w takich warunkach jest niewystarczająca i wpływa na zwiększenie wilgotności w budynku, w wyniku czego może pojawić się grzyb. W zawilgoconych domach mieszkańcy często odczuwają wiele dolegliwości tj. bóle głowy, podrażnienia skóry, gardła oczu, są zmęczeni i apatyczni. Z takimi problemami do dzisiaj zmagają się mieszkańcy krajów nadbałtyckich, Czech czy Słowacji, którzy z powodu oszczędności energii i uwarunkowań kulturowych nie budowali w swoich domach kanałów wentylacyjnych. Temat ten podawany jest często na konferencjach i seminariach międzynarodowych jako przykład zasadności stosowania kanałów wentylacji grawitacyjnej. W Polsce problem ten pojawia się na etapie planowania - architekci projektując rozkład nowoczesnych mieszkań czy domów często nie zwracają uwagi, czy wentylacja zostanie poprawnie rozplanowana. Powierzają te kwestie podwykonawcom, którzy często lekceważą tę kwestię. – Już na etapie planowania rozkładu domu należy zastanowić się, w jaki sposób poprowadzić wentylację. Obecnie, kiedy to w domach stosowane są szczelne okna, dobrym rozwiązaniem jest budowa komina z kanałami wentylacyjnymi. Nie jest to kosztowna i skomplikowana inwestycja – kanały wentylacyjne budowane są z już gotowych kształtek. Co do budowy komina – nie musi być on stawiany jak dawniej od fundamentów. Atrakcyjną alternatywą są gotowe systemy kominowe, składające się z rur i kształtek ceramicznych, lekkiego pustaka keramzytobetonowego i izolacji wykonanej z wełny mineralnej – tłumaczy Paweł Jarzyński, Prezes zarządu Jawar. – Poprzez zastosowanie komina z pionowymi kanałami wentylacji powstaje tzw. ciąg, który wysysa z domu zanieczyszczone powietrze. Natomiast na jego miejsce napływa świeże, dzięki zamontowanym nawiewnikom w ramach okiennych lub w ścianach. W ten sposób mamy zapewnioną ciągłą cyrkulację powietrza w budynku – wyjaśnia.

Czytaj również: Budowa kanałów wentylacyjnych z silikatów.

Odpowiednia izolacja kanałów wentylacyjnych

Bardzo ważną cechą nowoczesnej wentylacji grawitacyjnej jest jej właściwe zaizolowanie. Tylko ciepły kanał wentylacyjny zapewni właściwą różnicę ciśnień pomiędzy wlotem a wylotem, a zarazem doprowadzi do zjawiska konwekcji. Dlatego też do budowy nowoczesnych kanałów wentylacyjnych używa się np. lekkich pustaków keramzytobetonowych, które zapewniają dość dobrą izolacyjność. Szczególnie ważne jest właściwe zaizolowanie kanałów wentylacyjnych, które znajdują się przy ścianach zewnętrznych budynków. Niewłaściwa konstrukcja takich kanałów (np. budowanie ich z ciężkiego betonu) może doprowadzić do przemarzania i powstawania ciągu wstecznego. To z kolei prowadzi do przykrych konsekwencji: powstawania wilgoci, zagrzybienia i nieprzyjemnych zapachów.

Czytaj również: Centrale wentylacyjne w budynkach przemysłowych - jakie normy powinny spełniać

Rola kanałów wentylacyjnych i nawiewników

Ciąg kanałów wentylacyjnych uzależniony jest od ich wysokości, która mierzona jest od kratki w pomieszczeniu do wylotu nad dachem. Domy jednorodzinne co do zasady mają niewielką wysokość, dlatego też długość kanałów wentylacyjnych będzie niewielka. Nie sprzyja to sprawności wentylacji, zwłaszcza w łazienkach na poddaszu, które są najintensywniej eksploatowane, bo sąsiadują z sypialniami. Częstym błędem jest również projektowanie komina o różnych wysokościach. Komin wyższy powoduje większe podciśnienie, w momencie braku w nim powietrza zaciągnie je wówczas z komina niższego. To zjawisko może również wystąpić w momencie montażu wentylatorów mechanicznych w łazienkach czy w kuchni - przy niedoborze powietrza będą one tworzyły ciąg wsteczny w najniższych kominach. Kanały wentylacyjne muszą zatem mieć odpowiednie duże przekroje, w domach jednorodzinnych w zupełności wystarczą te standardowe o średnicy 15cm. Decydując się na taki wariant, warto zwrócić uwagę, aby kanały miały gładkie ścianki oraz prostokątny przekrój – wówczas opory przepływu powietrza są mniejsze. Jeśli przechodzą one przez nieogrzewane pomieszczenia jak strych, warto, aby były ocieplone – w wychłodzonych kanałach ciąg jest słabszy, a nawet ulega odwróceniu. Aby wentylacja działała poprawnie, usunięte powietrze musi zostać zastąpione tym świeżym. Idealnie sprawdzą się w tym przypadku nawiewniki umieszczone w ramach okien lub ścian. Warto postawić na te automatyczne, gdyż unika się wówczas ręcznej zmiany ustawień nawiewników, np. w czasie mrozów. Nawiewniki samoczynnie otwierają się i zamykają, w zależności od panującej temperatury czy wilgotności powietrza.

Odpowiednia wentylacja jest podstawowym elementem każdego budynku. Jej brak może powodować wilgotnienie mieszkania, a następnie negatywnie wpływać na samopoczucie mieszkańców. Jeśli pojawi się problem z doborem odpowiedniego rodzaju wentylacji, warto skontaktować się z ekspertem, który doradzi, jakie rozwiązanie wybrać w zależności od typu budynku.