Konstrukcja więźby dachowej, cechy i uwarunkowania konstrukcyjne

 Konstrukcja składa się z belek stropowych, krokwi, murłatów, płątwi, jętek, słupów (stolców), kleszczy, mieczów itp. Wyróżniamy konstrukcje: krokwiową, krokwiowo-jętkową, płatwiowo-kleszczową itd. Istnieją również konstrukcje kratownicowe, tworzone z wiązarów kratowych zrobionych z desek lub uproszczona w postaci belek opartych bezpośrednio na murze.
 
W przypadku dachu krokwiowego krokwie powinny mieć przekrój prostokątny o stosunku boków od 1:2 do 1:3. Istnieje kilka sposobów ich łączenia: krokwie w kalenicy - na zwidłowanie lub na zakładkę. Wśród krokwi wzmocnionych kołkami z twardego drewna znajdują się: krokiew z jętką - na tzw. jaskółczy ogon czyli na prosty zacios wzmocniony nakładkami, krokiew z murłatą - tylko na wręb lub na wręb z dodatkowym wzmocnieniem w postaci nakładek z wyciętymi wrębami obejmującymi przekrój murłaty, krokiew na płatwi, w której oparcie uzyskuje się poprzez wręb lub dodatkowo wzmocnione nabitką zwaną siodełkiem i tzw. kleszcze, które wpuszczone są w odpowiednie wycięcia słupa, a z krokwią połączone na jaskółczy ogon, dodatkowo wzmocniony śrubami. W wiązarach kratowych elementy łączone są na gwoździe, a węzły górne dodatkowo wzmacnia się np. nakładkami skręconymi śrubą. Wiązary stosuje się głównie w stropodachach nieużytkowych. Istnieje jednak możliwość zamówienia ich do dachów z poddaszem użytkowym i do dachów płaskich. Po zamontowaniu wiązarów, ich pasy dolne pełnią funkcję belek stropowych ostatniej kondygnacji. Nie każdą konstrukcję dachową da się jednak wykonać wyłącznie z wiązarów. Niejednokrotnie pewne jej części trzeba dobudować w sposób tradycyjny. Do budowy więźb o bardziej skomplikowanej formie, na przykład łukowych, warto zastosować prefabrykowane wiązary z drewna klejonego warstwowo. Daje ono większe możliwości formowania różnych kształtów i ma większą nośność i trwałość od tarcicy. Wiązary mogą też być montowane z drewnianych belek dwuteowych. Zbudowane są one ze środnika w postaci podłużnego pasa sklejki lub płyty OSB i drewnianych stopek. W przekroju belka taka ma kształt podobny do metalowej belki dwuteowej. Niekiedy zamiast pasem sklejki, stopki łączone są metalowymi krzyżulcami. Belki dwuteowe mogą też być wykorzystywane jako samodzielne elementy więźby dachowej - krokwie lub łaty. Podstawową ich zaletą  jest niewielka waga (3-6 kg/m) idąca w parze z dużą wytrzymałością.

W zależności od konstrukcji więźby dachowej wyróżnia się następujące rodzaje dachów:
• Dach jednospadowy (pulpitowy) – pozornie prosty do wykonania, należy jednak pamiętać, że jego konstrukcja jest łatwa do zrobienia tylko przy małym kącie nachylenia, niskiej ścianie pulpitowej i braku ścianki kolankowej,
• Dach dwuspadowy – na wybór tej konstrukcji wpływają: rodzaj stropu, rozpiętość ścian zewnętrznych, , kąt nachylenia dachu i sposób użytkowania poddasza. Najczęściej stosuje się więźbę krokwiową lub krokwiowo-jętkową,
• Dach czterospadowy (kopertowy) – najczęściej tworzony przy użyciu konstrukcji płatwiowo-kleszczowej. Jego poddasze ma więcej skosów niż w przypadku dachu dwuspadowego,
• Dach namiotowy – pozbawiony kalenicy, grzbiety schodzą się w jednym punkcie, najlepiej nadaje się do niego konstrukcja płatwiowo-kleszczowa,
• Dach naczółkowy – jest podobny konstrukcyjnie do dwuspadowego,
• Dach półszczytowy – w niedużym domu o drewnianym stropie najlepiej zastosować więźbę krokwiową,
• Dach wielospadowy – najtrudniejszy do wykonania rodzaj dachu niezależnie od zastosowanej konstrukcji. Ułatwienie stanowi użycie wiązarów kratowych,
• Dach mansardowy – jego konstrukcję dość łatwo zrobić z wiązarów kratowych, ale  zastosowanie tradycyjnych rozwiązań ciesielskich komplikuje wykonanie.