Detale architektoniczne: wykusz, ryzalit i lukarny - czy warto urozmaić nimi projekt domu

Na początku trzeba wspomnieć, że każdy wyrazisty detal konstrukcyjny domu wiąże się ze zwiększeniem kosztów budowy. Warto więc już przy wyborze projektu domu lub jego opracowywaniu podjąć decyzję, czy urozmaicenie bryły budynku zmieści się w budżecie.

Należy także pamiętać, że nieprawidłowa konstrukcja wykuszu, lukarn lub ryzalitu negatywnie wpływa na energooszczędność całego budynku. Po uwzględnieniu tych czynników można w bardziej świadomy sposób podejść do zmiany estetyki domu. Pracownia Projektowa Dobre Domy tłumaczy, jak to zrobić.

1. Wykusz – dlaczego warto go wybudować i w jakich pomieszczeniach?

Wykusz to jedno z tych rozwiązań urozmaicających bryłę, które oprócz wyglądu poprawiają również funkcjonalność domu. Czym właściwie jest wykusz? To wystająca poza ściany konstrukcyjne część budynku, składająca się z 3 lub 5 ścian połączonych pod dużym kątem, znacznie powiększająca przestrzeń pomieszczenia, do którego przystaje. Zdarzają się projekty,  gdzie wykusz pełni funkcję efektownej, przeszklonej jadalni tuż obok kuchni.

Współcześnie wykusz coraz częściej stanowi integralny element pomieszczeń na parterze domu, co umożliwia np. zaaranżowanie przestrzeni na:

• oranżerię,

• kącik wypoczynkowy,

• bibliotekę.

Wykusz pozwala także doświetlić pomieszczenie, pod warunkiem że umieszczono go przy południowej ścianie budynku – wtedy przez duże okna wpada najwięcej światła.

Warto pamiętać, że w sezonie jesienno-zimowym pomieszczenia, do których wykusz jest dołączony, są narażone na wychłodzenie z racji wysuniętej pozycji tego elementu. Warto zatem zwrócić szczególną uwagę podczas budowy wykuszu na jego termoizolację i hydroizolację – eksperci radzą zastosować rozwiązania systemowe polegające na użyciu 7 warstw różnych materiałów.

2. Lukarny – o czym pamiętać przy ich budowie?

Lukarna to tyle co wystająca ponad połać dachu nadbudówka, wyposażona w zamontowane pionowo okno. Zazwyczaj montuje się ich więcej niż jedną, dzięki czemu lukarny są dobrym rozwiązaniem urozmaicającym wygląd budynku. W przypadku projektów domów z dachem dwu- lub wielospadowym i poddaszem użytkowym stanowią alternatywę dla okien połaciowych.

Czytaj również: Jak urządzić piwnicę w domu z podpiwniczeniem?

Z racji swojej konstrukcji lukarny mogą znacznie efektywniej niż okna połaciowe doświetlić przestrzeń na poddaszu, a dodatkowo korzystnie zmienić bryłę budynku. Wygląd lukarn oraz ich liczba powinny być dopasowane do wielkości domu, kształtu bryły oraz konstrukcji dachu. Ze względu na ten ostatni czynnik wyróżnia się 3 typy lukarn:

• lukarny pulpitowe – charakteryzują się płaskim, jednospadowym, lekko pochylonym dachem. Stanowią dobrą ozdobę budynków, których dach ma spadek powyżej 40 stopni, gdyż w innych przypadkach na takiej lukarnie może zalegać śnieg;

• lukarny z dachem dwuspadowym – podobnie jak lukarny pulpitowe nie są szerokie i nadają się jako urozmaicenie bryły budynku o dużym spadku;

• lukarny z dachem trójspadowym – są szerokie, dlatego najczęściej występują pojedynczo. Odpowiednie do dachów o małym nachyleniu.

Decydując się na budowę lukarn, warto pamiętać o tym, że zbyt duża ich liczba na dachu o stosunkowo małej powierzchni może zepsuć estetykę całego budynku oraz spowodować problemy (zaleganie śniegu, liści czy wody). Dodatkowo, jeśli lukarna nie została przewidziana w projekcie wcześniej lub ma być dodana do już użytkowanego domu, to konieczne okaże się uzyskanie pozwolenia na budowę.

3. Ryzalit – co to jest?

Ryzalit często jest mylony z wykuszem, do tego stopnia, że część budowlańców stosuje obie nazwy wymiennie. Istnieją jednak zasadnicze różnice między tymi formami poprawiania estetyki domu. Ryzalit to wysunięta część budynku, która (w przeciwieństwie do wykuszu) jest tej samej wysokości co on i wspiera się na jego fundamentach, tworząc z nim spójną całość.

Czytaj również: Jakie domy najchętniej budujemy?

Ryzalit poprawia sylwetkę domu, wydłuża go optycznie, a nawet może nieznacznie zwiększać przestrzeń użytkową budynku – np. ryzalit przy salonie, z powodu dobrego oświetlenia, nadaje się do stworzenia kącika czytelniczego. Najczęściej jednak ryzalit dobudowuje się w części wejściowej domu, dzięki czemu powstaje efektowna, reprezentatywna przestrzeń.

Częstym sposobem na wyróżnienie ryzalitu jest pokrycie go elewacją w innym kolorze niż reszta domu oraz zamontowanie w nim długich okien, dzięki czemu zyskuje on nowoczesny wygląd. Ryzalit może również nadać całemu budynkowi dworkowy charakter, zwłaszcza jeśli u góry jest zakończony ślepą lukarną.